Adı Atın Süslemelerinden Gelen Medrese: Tilla Kari Medresesi

Tilla Kari adı, “altın ile süslenmiş” anlamına gelmektedir. Bu isim, medresenin ibadet salonunda ve cephelerinde bulunan yaldızlı kabartmalardan dolayı verilmiştir.

Tilla Kari Medresesi, Özbekistan’ın Semerkant şehrindeki Registan Meydanı’nda bulunan üç büyük yapıdan sonuncusudur ve en büyüğüdür.

Tilla Kari Medresesi, iki yüzyılı aşkın bir süredir var olan ve Uluğ Bey’in döneminden kalma bir kervansarayın yerine inşa edilmiştir.

Tilla Kari Medresesi’nin Tarihi

Registan Meydanı’nda bulunan Tilla Kari Medresesi’nin yapımına, Semerkant Hükümdarı Yalangtush Bakhadur’un emriyle ve 1646 senesinde başlanmıştır. Ancak 1655 yılında vefat eden Yalangtush, 1660 yılında inşası tamamlanan medresenin son halini görememiştir.

2001 yılında Orta Asya mimarisinin bu güzel anıtı, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiştir.

Semerkant Sovyet yönetimine geçtikten sonra, 1918’de medreselerin ilahiyat okulları olarak faaliyetlerine son verilmiştir. Bununla birlikte Sovyet hükümeti, Registan Meydanı’nın muhteşem anıtlarının restorasyonu için etkileyici miktarda insan gücü ve para harcamıştır. Üç medrese de, neredeyse orijinal formlarında yeniden yaratılmışlardır. 1920’lerde başlayan restorasyon çalışmaları, Sovyetler Birliği’nin çöküşünden hemen önce tamamlanmıştır.

Tilla Kari Medresesi’nin Eşsiz Yapısı

Tilla Kari Medresesi’nin kare planlı bir yapısı vardır. Uluğ Bey Medresesi ile Şirdar Medresesi arasındaki alanın tamamını kaplamaktadır. Meydana bakan cephesi simetriktir. Yüksek bir taçkapı ve iki yanında kulelerle çevrili kemerli nişlerle iki kattan oluşmaktadır. Dış cephe ve avlu; geometrik, fioral, epigrafik desenler, dizgi mozaikler ve majolika ile kaplanmıştır. Masif ahşap kapılar, narin çiçek ve epigrafik süslemeler ile donatılmıştır. Öğrenciler için tasarlanan Khudjras adlı yatakhane odaları, geniş bir iç avluya bakmaktadır.

Tilla Kari Medresesi, bitkisel süslemeler ve doğrusal desenler ile cömertçe dekore edilmiştir. Süslemelerinin büyük bir kısmı kaybolmuş; ancak restoratörlerin çabalarıyla 20. yüzyılın ikinci yarısında yenilenmiştir. Medresenin batı kesiminde, büyük camlı kubbe ile taçlandırılmış bir cami vardır. Altın kaplı iç dekorasyonu, ziyaretçilerini kendine hayran bırakmaktadır. Bu cami, uzun bir süre Semerkant’ın ana camisi olarak hizmet vermiştir.

Tilla Kari Medresesi, neredeyse tüm büyük Orta Asya medreselerinde bulunan dershanelerden yoksun olduğu için, cami ve medresenin bir karışımıdır. Bunun yerine binanın batı tarafında büyük bir ibadet salonu bulunmaktadır. Bu salon, eğitim ve ibadet için geniş bir kapalı alan sunan bitişik odalar ile çevrilidir.

Tilla Kari Medresesi, salı günleri 08:00-18:00, diğer günlerde ise 08:00-23:00 saatleri arasında ziyarete açıktır. Medreseye giriş ücreti yoktur. Ancak Registan Meydanı’na giriş için, kişi başı 4 dolar ödeme yapılmaktadır.