İtalya’nın ve Dünyanın En Eski Kanalı: Cloaca Maxima

Cloaca Maxima, İtalya’nın Roma kentinde yer alan dünyanın en eski kanalizasyon sistemlerinden birisidir.  Mekan adını, bir Roma tanrıçası olan Cloacina’dan almıştır. Roma Krallığı ya da erken Roma Cumhuriyeti döneminde yapıldığı düşünülmektedir. Bölgedeki  bataklıkları kurutmak ve şehir atıklarını uzaklaştırmak amacıyla Antik Roma’da inşa edilmiştir.

Asırlardır Ayakta Duran Cloaca Maxima’nın İnşası ve Tarihi

Cloaca Maxima, Roma kralı Tarquinius Priscus’un emriyle MÖ 600 civarında inşa edilmiştir. Tarquinius Priscus’un Roma’nın fakir halkı Plebianlar’dan topladığı işçiler kanalizasyonun yapımında çalışmıştır. Bu işçiler ayrıca tapınak gibi daha prestijli binaları inşa etmek için de çalıştırılmıştır. Kanalizasyon yapılmadan önce Roma kralı Tarquinius, Cloaca Maxima’nın etrafındaki ve altındaki araziyi bataklıktan bir inşaat alanına dönüştürmüştür. Daha sonrasında işçiler, tuğlalarla dizilmiş bir dizi açık hava kanalı inşa etmiştir. Yapının ilk örneği çatısız yapılmıştır. Üzerindeki ahşap köprülerin inşası nedeniyle çatı yapılmadığı düşünülmektedir. Köprü kirişleri, kanalizasyon inşaatını desteklemek için kullanılmıştır. Bazı kaynaklara göre ana foruma kanalize edilen yapı, tepelerden gelen derelerin oluşturduğu  doğal kanal olarak hayata geçirilmiştir. Şehir içindeki bina alanları daha da genişlemeye başlayınca, bu açık kanal yavaş yavaş inşa edilmiştir. Her iki teorinin de doğru olması muhtemeldir.

Zamanla Cloaca Maxima, 1.600 metre uzunluğunda bir atık su sistemine dönüşmüştür. MÖ 2.  yüzyılda 101 metre uzunluğundaki kanalın üstü kapatılarak kanalizasyona dönüştürülmüştür. Cloaca Maxima, Roma Cumhuriyeti’nin sonlarında bölgenin ana kanalizasyon sistemlerinden birisi olmuştur.

 Atıksuyun şehirden geçen Tiber Nehri’ne taşındığı bilinmektedir. Forum Augsutum’dan başlayan kanalizasyon hattı, Ponte Palantino’da sona ermektedir. İlk olarak açık hava kanalı olarak yapılan mekan, zamanla çok daha büyük bir kanalizasyona  hattına dönüşmüştür. Çok uzun bir rotaya sahip olan kanal, kollara ayrılarak şehrin tüm sokaklarını dolaşıp atık suları taşımış  dönemin en ünlü mühendislik harikasıdır. Agrippa, kanalizasyonun çoğunu restore edip yeniden inşa etmiştir. İlk yüzyılda kanalizasyona, on bir Roma su kemerinin tümü bağlanmıştır. Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra bile kanalizasyon hattı kullanılmıştır. 1800’lerde bu mekan, turistik bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Cloaca Maxima’nın bazı bölümleri bugün hala kullanılmaktadır. Burası döneminde, Roma kültürünün ve Roma mühendisliğinin kutsal bir sembolü olarak görülen çok değerli bir yapıdır. Günümüzde halen ayakta duran kanal, her yıl binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir.

Cloaca Maxima’nın Yol Güzergahı

Cloaca Maxima kanalizasyonu birçok yola ayrılmıştır. Hamamlara ve diğer kamu binalarına hizmet edecek kanallar olduğu bilinmektedir. Roma’daki zenginler, kanalizasyonun  düzenlemesine ayrı bir önem vermiştir. Kanalizasyon, Forum Augstum’da başlamakta ve antik Roma’nın banliyölerinin doğal seyrini izlemektedir. Ayrıca Nerva Forumu , Janus Kemeri , Forum Boarium , Basilica Aemilia ve Forum Romanum’dan da geçmektedir. Bu kanalizasyon deşarjı Ponte Rotto ve Ponte Palatino tarafından yapılmıştır. Bunların bir kısmı günümüzde   hala görülebilmektedir.

Cloaca Maxima ücretsiz olarak ziyaret edilebilmektedir. Hafta içi 06.00-20.00 saatleri arası açıkken hafta sonu 07.00-21.00 saatleri arasında ziyaretçilerini beklemektedir.