10. Yüzyıldan Günümüze Bir İbadethane: Boyana Kilisesi

Boyana Kilisesi, Bulgaristan’ın başkenti Sofya’nın 8 km güneyindeki Vitoşa Dağı eteklerinde yer almaktadır. Bu kilisenin en çarpıcı özelliği ise iç duvarlarında yer alan freskleridir. Fresklerde, 80 farklı sahne ve 240 insan figürünün kullanıldığı görülmektedir.

Boyana Kilisesi Tarihçesi

Üç aşamada inşa edilen Boyana Kilisesi’nin Doğu kanadı, 10. yüzyılın sonu ile 11. yüzyılın başlarında yapılmıştır. Bitişiğinde yer alan orta kanadın dışı, seramik kaplı ve iki katlı bir kilise yapısına sahiptir. Aynı zamanda 13. yüzyılın ortasında inşa edilmiştir. Orta kanat, zaman içerisinde batı yönünde genişletilmiş ve böylece batı kanadı ortaya çıkmıştır. Bu kısmın yapılışı ise 19. yüzyıl ortalarına denk gelmektedir.

Boyana Kilisesi’nin en eski bölümü, doğu kanadıdır. Bu bölüm; tek apsisli, çapraz tonozlu ve gömme haç biçiminde destekleri olan küçük bir kilisedir. Orta kanat, 13. yüzyılın ortalarında yaşamış bir çift olan Desislava ve Sebastocrator Kaloyan tarafından yaptırılmıştır. Bu yapı, iki katlı bir mezar-kilise şeklindedir. Batı kanadı ise 18. yüzyılın ortalarında, yerel halkın bağışları sayesinde inşa edilmiştir. Kilise, 1954 yılında restorasyon amacıyla ziyarete kapatılmış, 2006 yılında ise kısmen de olsa yeniden ziyaretçilere kapılarını açmıştır.

Bir Orta Çağ Ortodoks Kilisesi olan ibadethane, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir.

Boyana Kilisesi Freskleri

Boyana Kilisesi’nin dünya çapında böylesine ünlü olmasını sebebi, esasen 1259 yılından kalma fresklerdir. Bu freskler, Balkanlardaki Orta Çağ sanatının eksiksiz ve iyi korunmuş örnekleri arasında yer almaktadır. Fresklerin üzerine yapılmış olan ikinci katman, duvar resimlerinin günümüze ulaşmasını sağlamıştır.

Boyana Kilisesi fresklerinin bazı parçaları günümüze kadar korunmayı başarmıştır. Bu parçalar, 11-12. yüzyıl fresklerinin ilk katı ile 1259’dan kalma ünlü duvar resminin ikinci katmanı arasında bulunmaktadır. Ayrıca kilisede 14 ve 16-17. yüzyıllardan kalan daha az sayıda fresk de vardır. 1882 yılında ilk kez restore edilen kilise, 1912-1915 yılları arasında bir Avustralyalı ve bir Bulgar restorasyon uzmanı tarafından 2. restore işlemine alınmıştır. Son olarak 1934 ve 1954 yılları arasında 3. restorasyon çalışmaları tamamlanmıştır. Böylece yapının büyük ölçüde korunması sağlanmıştır. 

Boyana Kilisesi Ziyaret Kuralları 

Boyana Kilisesi freskleri ve iç yapının korunması için, içerideki sıcaklık 17-18 °C arasında tutulmaktadır. Bu ısıyı muhafaza etmek için ise klima sistemlerinden yardım alınmaktadır. Ziyaret sırasında en fazla 8 ziyaretçiden oluşan gruplar kabul edilmektedir. Aynı zamanda grupların içeride 10 dakika kalmasına izin verilmektedir. Bulgaristan Ulusal Tarih Müzesi yönetimine verilen Boyana Kilisesi, 2 Ekim 2008 tarihinde kültür bakanı tarafından tamamen yeniden ziyarete açılmıştır.

Haftanın her günü 09.30-18.00 saatleri arası ziyarete açık olan Boyana Kilisesi’ne giriş için 5 euro ücret talep edilmektedir. İçeri girmek için genelde sıra beklemek gerekmektedir. Aynı zamanda gezi sırasında fresklerin fotoğraflarının çekilmesi de yasaktır.