Sofya’daki Mimar Sinan İmzası: Banyabaşı Camii

Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da bulunan ve Osmanlı egemenliği zamanında inşa edilmiş olan Banyabaşı Camii, günümüzde şehrin ibadete açık olan tek camisidir. Cami, Sofya tarihinin ilk yerleşim yerlerinden biri olan antik kent Serdica bölgesinde yer almaktadır. Geniş kubbesi ve yüksek minaresi ile şehirde en çok dikkat çeken yapılardan biridir. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin desteği ile ayakta duran ve hala Müslümanlarca ibadet yapılmasına olanak tanınan bir camidir.

Banyabaşı Camii Tarihi

Banyabaşı Camii, Avrupa’nın en eski camileri arasında yer almaktadır.

Hayırsever Molla Seyfullah Efendi’nin girişimi ve maddi desteği tamamlanmış bir yapıdır. Bu nedenle günümüzde hala “Seyfullah Efendi Cami” adıyla da bilinmektedir. Caminin tasarımı ise Mimar Sinan tarafından yapılmış ve 1566 yılında ibadete açılmıştır.

Geniş kubbesi ve minaresinin yüksekliği, görkemli yapıyı kusursuz bir şekilde tamamlamakta ve ön plana çıkarmaktadır.

Banyabaşı Camii, adını çok sayıda banyo anlamına gelen “Banyabaşı”; yani Banyo-baş deyiminden almaktadır. Verilen bu isim, caminin inşa edildiği noktada bulunan doğal kaplıcalar ile anlam kazanmaktadır. Cami duvarlarının yere yakın kısımlarından yükselen buharlar, kaplıcaların hala etki gösterdiğini kanıtlamaktadır.

Banyabaşı Camii, Bulgaristan’da yaklaşık beş yüz yıl süren Osmanlı egemenliğinin tarihi bir izidir. Aynı zamanda Sofya’da bulunan müslümanların ibadetine açık olan tek camisidir. Banyabaşı Camii hakkında ünlü Seyyah Evliya Çelebi’nin, “Sofya’da en güzel minaresi olan camii” dediği rivayet edilmektedir.

Banyabaşı Camii, gösterişsiz bir dış mimariye sahiptir. Ancak iç tasarımı, hayli zengin ve etkileyici bir şekilde dekore edilmiştir. Orta ve doğu duvarlarında Akuamarin çinileri, hatlı çiniler ve Kur’an’dan alıntılara yer verilmiştir. İslam’da insan tasviri yasak olduğundan dolayı, Mekke’deki Kabe’nin görüntüsüne sahip olan büyük bir çini vardır.

Banyabaşı Camii Onarım Çalışmaları 

5 asır boyunca ayakta kalan Banyabaşı Camii, tarihi boyunca pek çok kez onarım görmüştür. En son yapılan onarım çalışması ise Türkiye Cumhuriyeti tarafından gerçekleştirilmiştir. Dönemin Türkiye Büyükelçisi Fethi Bey tarafından finanse edilen onarım çalışmaları, 1920’li yıllarda yapılmıştır. Depremlerden etkilenen mermer minber o dönem değiştirilmiş; sıva, boya ve tabandan ısıtma sistemleri de yenilenmiştir.

Banyabaşı Camii, Cuma günleri 700; bayramlarda ise 1200’ün üzerinde kişiyi ibadet etmek için ağırlamaktadır. Haftanın her günü ve 05.00-20.00 saatleri arası açık olan Banyabaşı Camii, resmi olarak turistik bir yapı değildir. Ancak ziyaretçiler, ibadet saatleri dışında kabul edilmektedir. Giriş için herhangi bir ücret talep edilmese de misafirlerin İslam dinine uygun şekilde giyinmeleri ve kadın ziyaretçilerin saçlarını kapatmaları kuralı bulunmaktadır.