İtalya Pozzuoli’nin Göz Bebeği: Flavian Amfitiyatrosu

İtalya’nın Napoli şehrinde bulunan Flavian Amphitheater, İtalya’daki en büyük Roma amfitiyatroları arasındadır. Ülkenin 3. büyük amfitiyatrosu olarak her yıl milyonlarca turisti ağırlayan yapı, Roma’da bulunan amfitiyatro ile sıklıkla karşılaştırılmaktadır. 

Devasa yapı hakkında yapılan araştırmalar, tiyatronun 20.000 ile 40.000 kişi kapasitesine sahip olduğunu göstermektedir. 

Amfitiyatronun büyük bir bölümü ayakta kalmaya başardığı için ziyaretçiler her yıl farklı ülkelerden İtalya’ya gelerek bu tarihi yapıyı ziyaret etmektedir. Günümüzde Napoli’nin batısındaki küçük bir kasaba olan Puzzuoli’de yer alan amfitiyatro, bölge ekonomisine de turistik geziler sayesinde değer katmaktadır.

Tarihi Olayların Tanığı Flavian Amfitiyatrosu’nun Tarihi

Tarih boyunca gladyatör oyunları, araba yarışları gibi pek çok etkinliğe ev sahipliği yapan amfitiyatro, böylece halkın günlük yaşamdaki eğlence merkezlerinden birisi haline gelmiştir. Pozzuoli gibi küçük bir kasabada olmasına karşın, ülkede tarihi yerleri ziyaret etmek isteyenlerin listesinde her zaman yer almaktadır. Özellikle Napoli için ayrı bir yeri olan yapı, bölgedeki en önemli eserdir. Bölgedeki diğer kilise ve tarihi yapıların çeşitli sebeplerle yıkılmış olması, Flavian Amfitiyatrosu’nun daha fazla önemsenmesini ve daha fazla korunmasını sağlamıştır.

149 metre eninde ve 116 metre büyüklüğünde olan Flavian Amfitiyatrosu, Roma tarihinin önemli tanıklarından birisidir.

Yapı, bölgeye verilen önem, hakkında çok fazla araştırma ve inceleme yapılmasını sağlamıştır. Tarihi kaynaklarda Augustea döneminde yapılmış eski ve daha küçük boyutlardaki amfitiyatronun yenilenmek istenmesi sonrasında yapımına başlandığı tahmin edilmektedir. Mimari düzeni Roma’da bulunan amfitiyatro ile çok benzerlik gösterdiğinden Napoli’deki bu amfitiyatronun da aynı mimarlar tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Malzeme seçimi ve mimari yapısıyla Roma Kolezyum ile sıklıkla karşılaştırılan Flavian Amfitiyatrosu, genel hatları ile Kolezyuma benzese de iç detaylarıyla farklıdır. 

İmparator Vespasian döneminde yapımına başlanan yapı, oğlu Titus döneminde tamamlanmış ve hizmet vermeye başlamıştır. Flavian Amfitiyatrosu ile ilgili yapılan araştırmalar ilçedeki yanardağ patlamaları nedeniyle yapının büyük bir kısmının küller altında kaldığını ve bu nedenle de patlama sonrasında amfitiyatronun kullanılmadığını ortaya çıkarmıştır. Yapılan kazılar ile birlikte günümüzdeki halini alan yapı, sadece turistik amaçlı kullanılmaktadır.

Kazı ile Ortaya Çıkan Devasa Eser: Flavian Amfitiyatrosu

Tarihi yapılarıyla dünya genelinde ön plana çıkmayı başaran İtalya’da 19. yüzyıl itibariyle yapılan kazılar Flavian Amfitiyatrosu’nun ortaya çıkmasını sağlamıştır. 

3 farklı dönemde kazı yapılırken, 1839-1845, 1880-1882 ve son olarak 1947’de yapılan çalışmalar ile birlikte Flavian Amfitiyatrosu günümüzdeki halini almıştır. 

Yapının uzun bir süre büyük bir bölümünün toprak altında kalmış olması, günümüze kadar ulaşmasına katkı sağlamıştır.

Flavian Amfitiyatrosu’nun ziyaretçiler için keşfedilmeye açık pek çok farklı bölümü bulunmaktadır. İtalya sınırları içerisinde iki büyük yapıya sahip nadide yerlerden birisi Napoli’dir. Bu nedenle hem kasaba halkı için hem de Napoli için amfitiyatro büyük bir itina ile korunmaktadır.

Unutulmayan efsane: 7 Hristiyanın Katledildiği Yer

Flavian Amfitiyatrosu ile ilgili günümüze kadar yaygın bir şekilde gelen bir efsane de vardır. Bu efsane ise 7 Hristiyan’ın (Aziz Gennaro ve arkadaşlarının) arenada vahşi hayvanlar tarafından parçalara ayrılmasına hükmedilmesidir. MS 305 yılında yaşandığı tahmin edilen bu acı olay, kulaktan kulağa yayılarak efsaneleşmiştir. Rivayetlere göre vahşi hayvanlar tarafından parçalanmak üzere arenaya getirilen 7 Hristiyan, Januarius’un lütfu üzerine parçalara ayrılmaktan kurtulmuştur. 

Hayvanlar başlangıç aşamasında büyük bir sabırsızlıkla 7 Hristiyan’ı parçalamak için beklerken yaşanan mucize sonrasında onlara sadakatini göstermiştir. Bu olay üzerine ise 7 Hristiyanın cezası ertelenmiş ve arenadan çıkmalarına izin verilmiştir. Ancak efsanenin devamında belirtildiği üzere 7 Hristiyan bu büyük mucizeye rağmen kurtulamamış Solfatara Yanardağı’nda acı bir şekilde infaz edilmişlerdir. Bu elim hadiseye Hristiyanlar tarafından oldukça önem verilmiş ve pek çok ressam eserlerinde bu konuyu işlemiştir. Kiliseler başta olmak üzere pek çok farklı dini yapıda bu olayı anlatan resim yer almıştır.

Yapılan araştırmalar, benzer pek çok hikayeyi doğrularken, yaşamını yitiren kişinin sadece Aziz Gennaro olmadığı; pek çok aziz ve Hristiyan’ın dönem şartları nedeniyle ceza aldığı ve bu yapıda yaşamını yitirdiğini ifade etmektedir. Üstelik bazı kaynaklarda ilk Hıristiyan şehitlerinden bazılarının arenada hayatını kaybettiğine de yer verilmektedir.

Tarihin İzlerini Taşıyan Flavian Amfitiyatrosu

Flavian Amfitiyatrosu ya da bir diğer adı ile kolezyum, günümüzde hala tarihi siluetini korumaktadır. Özellikle yer altı geçitleri ve tünelleri, oturma alanları, devasa sütunları ile birlikte ziyaretçileri etkilemeyi başaran tarihi yapı; muhteşem planlaması ile birlikte günümüze değin zarar görmeden tarihteki mimari ile ilgili farklı araştırmaların yapılmasına da imkan sağlamaktadır. Ziyaretçileri etkileyen ve tekrar tekrar görülmek istenen yapının ziyaret saatlerinin uzun olması, ziyaretçilerin rahat bir şekilde amfitiyatroda gezmesini ve tüm bölgeleri görmesini sağlamaktadır.

Tarihi süreçte Napoli’de bulunan iki amfitiyatrodan bir tanesi olan Flavian Amfitiyatrosu, günümüzde ise ziyaret edilebilecek tek yapıdır. Zira bölgedeki bir diğer amfi tiyatro olan Snfiteatro Minore, Roma ile Napoli arasında yapılan demiryolu hattı nedeniyle yıkılmış ve tahrip edilmiştir.

Flavian Amfitiyatrosu’nda dikkat çeken önemli detaylardan bir tanesi büyük hayvan kafesleri için yapılan özel sistemlerdir. Hayvan kafesleri için yapılan bu özel sistemler, dönem içerisinde çeşitli hayvanların da arenada yer aldığını ve hayvanlarla farklı etkinliklerin yapıldığını göstermektedir. 3 farklı karttan ve 4 ana girişten oluşan yapıya 12 farklı noktadan da erişim sağlanabilmektedir. Günümüze bazı giriş alanları ve kapı olarak kullanılan bölgelerinde tahribatlar meydana geldiğinden dolayı net olarak görülmemektedir.

Flavian Amfitiyatrosu’nu Ziyaret Etmek İçin Bilinmesi Gerekenler

Bu eşsiz yapıyı ziyaret etmek isteyenler salı dışında haftanın altı günü 09.00 ile 18.00 saatleri arasında amfitiyatroya giriş yapabilmektedir. 

İtalya’daki mevsimsel şartlar nedeniyle yaz aylarında ziyaret edilmesi çok daha uygun olan amfitiyatroyu, kalabalık dönemlerde gezmek istemeyenlere ise ilkbahar ya da sonbahar aylarını tercih etmeleri önerilmektedir. 

Yaklaşık bir saatlik zamanın ayrılması yeterli olacağından mekânın kapanma saatinden 2 saat kadar önce amfitiyatroya ulaşılması ve giriş yapılması gerekmektedir.

Flavian Amfitiyatrosu’na gideceklere mutlaka yüzeyin altında kalan ve çeşitli tünelleri ve odaların yer aldığı kompleksi de ziyaret etmesi önerilmektedir. Böylece arenanın nasıl inşa edildiği ve yer altında bir farklı dünyanın nasıl yaratıldığına da tanıklık edilebilmektedir. Özel koridorları ve yer altı odaları, eski taş işçiliğinin muntazam etkisini ziyaretçilere sunmaktadır.