Hindistan’ın En Büyük Tarihi Gözlemevi: Jantar Mantar Anıtı

Jaipur’daki ve dünyadaki ender, zamansız tarihi aynı zamanda kültürel yerlerinden birisi olarak kabul edilmektedir.

Jaipur’daki Jantar Mantar, bir açık hava astronomik gözlemevi olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

Modern uygarlıktan çok öncesine dayanan bir tarihe sahip olan bu gözlemevi, zamanının çok ötesinde olmakla birlikte yıldızları ve gökyüzünü okumanın eski yöntemlerini ziyaretçilere sunmaktadır.

Tarihi Gözlemevi Hakkında Detaylar

Jantar Mantar, 18. yüzyılın başlarında Maharaja Sawai Jai Singh II tarafından inşa edilmiş, sabit taşlardan ve çok büyük yapılardan oluşan bir kompleks olarak açıklanmaktadır. Her birinin kendine özgü kullanımı olan bu astronomik araçlar ve yapıların inşa edilmesinin ana nedeni, Maharaja’nın gök cisimlerine olan hayranlığı olmakla birlikte gökyüzündeki farklı cisimlerin hareketini merak etmesi olarak açıklanmaktadır.

Jantar adı Sanskritçe bir kelime olan "araç, makine" anlamına gelen Yantra ve Mantra’dan kelimelerinden gelmektedir. Aynı zamanda gelen Mantar adı ise Sanskritçede "danışma, hesapla" kelimesinden türetilmiştir. Bu nedenle Jantar Mantar kelime anlamı olarak ’hesaplama aracı’ anlamına gelmektedir. Jantar Mantar’ın inşa edilişindeki asıl neden ise Jai Singh’e dayanmaktadır. Jai Singh, gök cisimlerinin konumunu belirlemek için kullanılan Zij’in masada hesaplanan konumlarla eşleşmediğini fark etmiştir. Daha doğru bir Zij yapmak için farklı şehirlerde beş yeni gözlemevi inşa edilmesini emretmiştir. Böylelikle, Jai Singh’in oluşturduğu, Zij-i Muhammed Shahi olarak bilinen astronomik tablolar, bir yüzyıl boyunca Hindistan’da sürekli olarak kullanılmış ve aynı zamanda zamanı ölçmek için de tercih edilmiştir.

Jantar Mantar, gök cisimlerinin uzaklıklarını ve konumlarını ölçmek için kullanılan bir astronomik gözlemevi olmasının yanı sıra Hindistan’da bulunan 5 gözlemevinden biridir. Jantar Mantar, her biri çok özel bir astronomik amaca hizmet eden 19 büyük yapıdan oluşmaktadır. Bunlardan en önemlisi, ülkedeki en büyük güneş saati olan Samrat Yantra’dır. Jantar Mantar, çeşitli mimari ve astrolojik yapıları barındırmaktadır. Bu sebeple de dünya çapında astronomlar, tarihçiler ve mimarlar tarafından inşa edilmiş olan en büyük gözlem evlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Bu muhteşem anıtın inşasının tamamlanması 1734 yılında gerçekleşmiştir. Araç ve yapıların ana özelliği gök cisimlerinin çıplak gözle gözlemlenmesine yardımcı olmaktır. Bu yapıların ve araçların matematiği ise Ptolemaik konumsal astronomiye dayanmaktadır. Jantar Mantar Gözlemevi, dünya dışı cisimlerin konumlarını ve mesafelerini ölçmek için kullanılan 19 aracı, temel olarak ilginç geometrik şekiller gösteren taş yapılardır.

Vrihat Smarat Yantra, Jantar Mantar Gözlemevi’nin merkezine yerleştirilmiş devasa bir güneş saatidir. 27 metre uzunluğundadır. Dünyanın en uzun güneş saati olarak bilinmektedir. Farklı amaçlar doğrultusunda kullanılan 19 büyük araca sahip olan Jantar Mantar’ın en ünlü yapısı ise Samrat Yantra, yani ülkenin en büyük güneş saatidir.

"Yüce enstrüman" anlamına gelen Samrat Yantra, ekinoktal bir güneş saati olmasında dolayı zamanı iki saniyelik hassasiyete kadar ölçmektedir.

Laghu Smarat Tantra, Vriahat Smarat Yantra kadar popüler olmakla birlikte daha küçüktür ve zamanı yirmi saniyelik hassasiyete kadar hesaplamaktadır. Bu güneş saatinin rampası Kuzey Kutbu’nu işaret etmekte bu nedenle de Yantra’nın üçgen duvarının gölgesi yerel saati göstermektedir.

Ram Yantra, Güneş ve gezegenlerin yüksekliğini ve azimutunu ölçen bir araçtır. Gökyüzüne açık bir çift tüp şeklindeki yapıdan oluşmaktadır. Jantar Mantar’daki bir başka önemli cazibe merkezi ise Jaya Prakash Yantra’dır. dereceli mermer levhalara sahip güneş saatleri gibi iki yarım küre şeklindeki kaseden oluşmaktadır.

Çakra Yantra, güneşin koordinatlarını ve saat açısını hesaplayan halka şeklindeki bir diğer araçtır. Jantar Mantar’ın görülmesi gereken bir diğer enstrümanı da Digamsa’dır. Bir günde gün doğumu ve gün batımı zamanlarını tahmin etmeye yardımcı olan iki eş merkezli dış dairenin ortasındaki bir sütundan oluşmaktadır. Bunların yanı sıra Nadivalaya, Karnti Vritya görülmesi gereken diğer önemli astronomik araçlardır.

Jantar Mantar’ı Ziyaret Etmek İsteyenlere Notlar

Jantar Mantar’ı ziyaret etmek isteyenler için tarihi kompleks her gün 09:00 ile 16:30 saatleri arasında açıktır.

Resmi tatillerde ve özel günlerde ise kapalıdır.

Komplekse girişler ücretli olmakla birlikte yabancı turistler için 200 rupi, öğrenci olan yabancı turistler için ise 100 rupi olarak belirlenmiştir.

Jaipur’un yazları bunaltıcı bir sıcaklığa ev sahipliği yaptığı bilindiğinden özellikle şehri ve de Jantar Mantar’ı ilkbaharda ziyaret etmek iyi bir fikir olacaktır. Bunun yanı sıra yaz aylarında ziyaret etmeyi planlayanlar için ise Jaipur Jantar Mantar’a sabah veya akşam açılış saatinde gitmek daha iyi bir öneri olabilmektedir.

İnşa edilen harika anıtı mümkün olduğunca kapsamlı bir şekilde keşfetmek isteyenler için, buradaki muhteşem araçların, yapıların tarihini ve işleyişini daha iyi anlatan sesli açıklamalar da bulunmaktadır. Ayrıca rasathane içinde, yapı ve tarihi hakkında düzenli aralıklarla kısa bir bilgilendirme filminin gösterildiği bir oryantasyon binası da bulunmaktadır.