Hindistan’ın Dünya Mirası Kalesi: Amber Kalesi

Amber Kalesi ya da bilinen ismi ile Amer Fort, Hindistan’ın Jaipur şehrinde yer alan ve manzarası ve mimarisi ile görenleri büyüleyen bir yapıdır. Jaipur’a 11 kilometre uzaklıkta bulunan bu tarihi kale şehrin ve bölgenin en ünlü yapılarından biri kabul edilmektedir. Muhteşem Amer Kalesi, uçuk sarı, kırmızı kumtaşı ve beyaz mermer ile inşa edilmiş geniş bir saray kompleksidir. Kale, her biri kendi avlusu olmakla birlikte dört ana bölüme ayrılmıştır.

Jaipur’un simgelerinden biri olan Amber Kalesi, beş binden fazla turisti ağırlamakta olup aynı zamanda Rajasthan’da UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren beş kaleden biridir.

Kale, mimarisiyle zirveye çıkan zarif Hindu esintilerini bünyesinde barındırmakta olup ünlü tarihi bir anıt ve Rajputana tarzı mimarinin önemli bir temsilcisi olarak, Fil gezileri, her gün binlerce turisti çeken ses ve ışık gösterisi ile ünlüdür. Amber Kalesi, Rajput sanatçılarının ve mimarlarının yaratıcılığının ve işçiliğinin güzel bir örneği kabul edilmektedir. Amer Fort, Rajasthan’ın en eski kalelerinden biridir ve Hint Kraliyet Ailesi’nin görkemli geçmişi hakkında önemli izler taşımaktadır. Amer Kalesi’nde Diwan-e-Aam, Mandir ve Sheesh Mahal dahil olmak üzere görülecek çok sayıda cazibe merkezine sahiptir. Amer Kalesi, Amer’i Jaigarh Kalesi’ne bağlayan bazı yeraltı tünellerine de ev sahipliği yapmaktadır. Bu tünellerin bir kısmı restore edilmiş ve ziyaretçilere sunulmuştur. Tüm önemli yapıları ile Amer Kalesi kompleksi, mutlaka ziyaret edilmesi gereken yerlerden biri olarak Rajasthan mimarisinin mükemmel bir örneğidir.

Amber Kalesi’nin Ortaya Çıkışı

Meena Kabilesi, küçük Amer Kasabası’nı milattan sonra 967’de kurmuş olmakla birlikte bu küçük yerleşke, Chanda klanından Raja Alan Singh tarafından ele geçirilmiş ve genişletilmiştir. Ünlü Amber Kalesi ise daha sonra Kachwaha Kralı Raja Man Singh tarafından, ilk Amer Kasabası’nın kurulduğu küçük yerleşimin kalıntıları üzerine inşa edilmiştir. Amber Kalesi’nin yapımından önce inşa edilmiş başka bir saray daha yer almaktadır. Eski saray, kalenin arkasındaki bir vadide yer almaktadır. Bu saray da Hindistan’ın en eskilerinden biri olarak bilinmektedir.

Raja Man Singh, 1600’lerin başında tahtı selefinden devralmış ve daha sonra tepenin üzerine inşa edilmiş olan bu yerleşim yerini ve çevresindeki yapıları yok ettikten sonra Amber Kalesi’ni inşa etmeye başlamıştır. Amber Kalesi’nin inşaatına 1592’de başlansa da birkaç hükümdar tarafından düzenli aralıklarla değiştirilmiş ve ancak 1600’ün sonlarına doğru tamamlanmıştır. Kale, Raja Man Singh’in halefi Jai Singh I tarafından daha da geliştirilmiştir. İnşasından sonraki iki yüzyıl boyunca kale restore edilerek son halini 16. yüzyılın sonlarında almıştır. 1727’de Rajput Maharajaları, başkentlerini Amer’den Jaipur’a kaydırmaya karar verdikten sonra kalenin görünümünde daha fazla değişiklik yapılmamıştır.

Meenalar tarafından inşa edilen birçok antik yapı, zamanla hasar görmüş ve çoğu kaybolmuştur. Ancak Amber Kalesi ve kalenin diğer yapıları hâlâ tüm ihtişamıyla ayakta durmaktadır. Kale, 150 yıl boyunca birbirini takip eden Rajputana hükümdarları tarafından tasarım ve yapı olarak birçok yenilemeye uğramıştır. Kalenin mimarisinin de bu kadar çeşitli olmasının bu yenilemelere bağlı olduğu ifade edilmektedir. Bugünkü Amber Sarayı kale kompleksi içerisinde yer almakta olup 16. yüzyılın sonlarında, yöneticilerin halihazırda var olan evlerini daha büyük bir saraya çevirmek istemeleri ile inşa edilmiştir. Kadimi Mahal olarak bilinen eski sarayın, Hindistan’da ayakta kalan en eski saray olduğu bilinmektedir.

Görkemli Amber Kalesi’nin Mimarisi

Amer Fort ya da Amber Kalesi, renkli bir mimari tasarım sergilemektedir. Kale, Rajputana mimarisinin muhteşem bir örneği kabul edilmekle birlikte kırmızı ve beyaz kumtaşları ile inşa edilmiştir. Hindu tarzı mimarinin ve Babür inceliğinin mükemmel bir birleşimidir. Saray dört bölüme ayrılmıştır; her bir bölümün kendine özel avlusu bulunmaktadır. Rajput heykelleri, saraydaki bu avluların giriş kapılarının yanında yer almakta ve her birine benzersiz bir mimari güzellik katmaktadır. Ayrıca kalenin içerisindeki duvarlar ve tavanlardaki oymalar, sarayın en gösterişli kısımlarından biridir.

Kale, Sukh Mandir, ünlü Ganesh Pol, Sheesh Mahal ve diğerleri gibi birçok yapı ve hayranlık uyandıran tarihi binalara sahiptir. Diwan-i-Khas’ı (Bakanlar Evi) ve Diwan-i-Aam’ı (Halkın Evi) görkemli Rajput krallarının ve Babür imparatorlarının dünyasını günümüze yansıtmaktadır. Ünlü Rajput hükümdarlarının ve Av partilerinin canlı ve açıklayıcı birçok tablosu da kale içerisinde yer alan sarayın duvarlarını süslemektedir. Saray Maota Gölü’ne bakmaktadır ve yemyeşil güzel bir bahçe de cazibesine katkıda bulunmaktadır. Babür bahçelerinin inşası, Amer Sarayı’ndaki bahçenin oluşmasına da katkı sağlamıştır.

Güzel kumtaşı ve beyaz mermer Amer Kalesi güzel mimarisi, süslemeleri ve sanat eserleri ile doludur ve bunlar arasında en dikkat çekici olanlar; Suraj Pol (Güneş Kapısı), Jaleb Chowk (Ana Avlu), Baradhari Köşkü, Chand Pol (Ay Kapısı), Siladevi Tapınağı, Divan-ı Am (Seyirci Salonu)’dır.

Amber Kalesi’ni Ziyaret Etmek İsteyenlere Notlar

Jaleb Chowk adlı geniş bir avluya açılan Suraj Pol (Güneş Kapısı) Amer Sarayı’na girilen yerdir. Burası daha önce askerlerin toplanıp geçit törenleri düzenlediği ana avlu olarak bilinmektedir. Yükseltilmiş kabartma işlemeli güzel bir gümüş kapıya sahip Siladevi Tapınağı da bu katta bulunmaktadır. Jaleb Chowk’da bulunan ana merdiveni takip ederek ikinci kata ulaşılmaktadır. Burada, her biri fil şeklinde bir başlık ile tepesinde iki sıra sütun bulunan Diwan-i-Am (Halka Açık Seyirci Salonu) vardır. Kalenin ikinci katının, Maharaja’nın yani kralın tebaasına hitap ettiği yer olduğu rivayet edilmektedir.

Üçüncü kat, freskli kemeri ile kalenin en güzel kapısı kabul edilen muhteşem Ganesh Pol’den açılmaktadır. Kalenin simgesi olan Sheesh Mahal’de burada yer almaktadır. Üçüncü katta bulunan Diwan-e-Khas, kralın önemli stratejik kararlar almak için adamlarıyla özel olarak buluştuğu yer olarak bilinmektedir. Buraya Jai-Mandir (Zafer Salonu) da denmektedir. Tavanını ve çatısını kaplayan kendine özgü ayna parçaları ziyaretçileri hayran bırakmaktadır. Jai Mandir’in karşısında Sukh Niwas (Zevk Salonu) vardır. Fildişi işlemeli sandal ağacından bir kapı ile dekore edilmiştir ve yazın serin kalması için salonların sıcaklığını kontrol eden bir sistem ile tasarlanmıştır. Zenana (tenha kadınlar mahallesi) dördüncü katta bulunmaktadır. Burada her kraliçe için bir tane olmak üzere 12 oda vardır.

 Amber Kalesi, her gün sabah 08:00’dan akşam 17.30’a kadar açıktır. Tepedeki girişe ulaşmak için yürünebilir, fil sırtında gidilebilir ya da diğer vasıtalar ile ulaşmak mümkündür. Birçok ziyaretçi özellikle akşam, ses ve ışık gösterisi, manzara ve akşam yemeği gibi etkinlikler için kalede kalmayı tercih edebilmektedir. Kale, mevsime bağlı olarak saat 18:30’dan 21:15’e kadar ışık gösterisi gibi özel etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Kaleye gündüz giriş ücreti yabancılar için 250 rupidir. Yabancılar için ayrıca satılan kombine biletler ise 500 rupi tutarındadır. Bu biletler iki gün boyunca geçerlidir ve Amber Kalesi, Nahargarh Kalesi, Hawa Mahal, Jantar Mantar Gözlemevi, Albert Hall Müzesi, Sisodia Rani bahçesi, Isarlat ve Vidhyadhar bahçesini de gezmek için kullanılabilmektedir. Amer Fort’a gece giriş ücreti yabancılar için 200 rupidir ve öğrenciler için bilet fiyatlarında indirimler mevcut olmakla birlikte yedi yaşından küçük çocuklar için ücretsizdir.