Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğduğu Ev: Selanik Atatürk Evi

Selanik Atatürk Evi, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu olan ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün 1881 yılında Yunanistan’da doğduğu binadır. Mustafa Kemal Atatürk, çocukluğunu ve gençliğinin bir kısmını bu evde geçirmiştir. Aynı zamanda doğduğu evde özgür yönetim rejimine sahip bağımsız bir ülke için planlamalar da yapmıştır. Mustafa Kemal’in dünyaya geldiği bina müze haline getirildikten sonra “Atatürk Evi” adıyla ziyarete açılmıştır.

Gazi Mustafa Kemal’in Doğduğu Tarihi Ev’in Özellikleri

Selanik Atatürk Evi, Aya Dimitriya semtinde yer almaktadır. Atatürk Evi’nin yanında ise Türk Konsolosluğu bulunmaktadır. Arşivlerden edinilen bilgilere göre bu evde Mustafa Kemal Atatürk’ün ailesinden başka kişilerin de yaşadığı ortaya çıkmıştır. Selanik arşiv kayıtlarına göre bu ev, Mustafa Kemal Atatürk’ün babası Ali Rıza Bey’e ait değildir. Ali Rıza Bey bu evi ailesi için kiralamıştır.

Selanik Atatürk Evi aslında ev, avlu ve bodrum katından oluşan üç katlı bir binadır. Mustafa Kemal’in babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’la evlendikten sonra bu eve yerleşmiştir.

Selanik Atatürk Evi, haremlik ve selamlık bölümleri olan yüksek duvarlarla çevrili, üç katlı klasik bir yapıdır. Dış cephesi pembe boyalı, zemininde demirli ve üst katta ahşap kafesli pencereler bulunan bu tarihi evde Atatürk, Şömineli Oda’da dünyaya gelmiştir. Ali Rıza Efendi’nin erken ölümünün ardından Zübeyde Hanım maddi sıkıntılar yaşayarak bu evden taşınmak zorunda kalmıştır.

Selanik Atatürk Evi’nin Restorasyonu

Lozan Antlaşması ile Yunan Hükümeti, Atatürk Evi’ni bir Rum aileye satmıştır. Selanik Belediye Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 10. yıldönümü vesilesiyle 29 Ekim 1933 tarihinde Yunan Dostluğu ve Balkan Konferansı anısına Atatürk’ün doğduğu evin çift kapısının sağ tarafına mermer levha yerleştirmiştir. Bu levhanın üzerinde Fransızca, Almanca ve Türkçe olmak üzere şu sözler yazılıdır:

“Türk Milletinin büyük kurucusu ve Balkan Antantı’nın direği Gazi Mustafa Kemal burada doğmuştur. Bu levha, Türkiye Cumhuriyeti’nin 10. yıldönümü vesilesiyle konulmuştur. Selanik, 29 Ekim 1933.”

Bu levhha 4 Kasım 1933 tarihinde Atina’daki Türk Büyükelçisi, Makedonya Genel Valisi, Selanik Belediye Başkanı ve Yunan yetkililerin katılımıyla düzenlenen törenle yerine koyulmuştur.

Levhanın yerleştirilmesinin ardından Yunan Meclisi, evi satın alan Rum aileden geri alıp Atatürk’e hediye etmeye karar vermiştir. Ev, 19 Şubat 1937’de boşaltılarak anahtarlarıyla birlikte Selanik’teki Türk Konsolosluğu’na teslim edilmiştir.

Atatürk Evi’nin Türk Konsolosluğu himayesine girmesinden sonra binanın bakımı da yetkililerce üstlenilmiştir. Evin son sahibi olan Rum ailenin zemin katta açtığı dükkanlar kapatılarak bina aslına uygun hale getirilmiş, sarı boyası pembe rengiyle değiştirilerek yeniden restore edilmiştir. 1950 yılında Atatürk Evi daha detaylı bir restorasyon geçirmiş, Dışişleri ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın üstün gayretleriyle binanın müzeye dönüştürülmesi için çalışmalara başlanmıştır.

Alanında uzman kişilerle çalışan Milli Eğitim Bakanlığı, belirli görüşmelerden sonra İstanbul Dolmabahçe Sarayı ve Topkapı Sarayı’ndan seçilen bazı mobilyalar ve eşyaları Atatürk Evi’ne getirmiştir. Evdeki odalar getirilen eşyalarla yeniden düzenlenerek aslına uygun hale getirilmiş, 10 Kasım 1953 tarihinde yeniden ziyarete açılmıştır. Atatürk Evi’nin son restorasyonu için hazırlıklar ise 1981 yılında yapılmıştır.

Atatürk Evi’nin Fiziki, Mimari Yapısı ve Ziyaret Bilgileri

Günümüzde halen müze olarak ziyarete açık olan Selanik Atatürk Evi, yanında bulunan Türk Konsolosluğu ile birlikte ana bulvara bakan bir çift duvarla çevrilidir. Klasik bir mimariye sahip olan bu üç katlı ev, kiremit çatılıdır.

Atatürk Evi’nin zemin katında büyük bir konsol bulunmaktadır. Birinci ve ikinci katlarda dikdörtgen pencereler yer almaktadır. Giriş ise bulvara açılan çift kapıdan sağlanmaktadır.

Zemin kata girişte ziyaretçileri tuğla döşeli bir salon karşılamaktadır. Sağdaki ilk oda kiler, ikincisi ise mutfaktır. Mahzende mutfak gereçleri sergilenmektedir. Soldaki ilk oda hizmetliler için kullanılmıştır. İkinci oda ise birinci kata çıkan merdiven holüdür.

Birinci kata bahçeden bir merdivenle ulaşılabildiği gibi zemin kattaki holden de çıkılabilmektedir. Birinci katın girişinde ahşap tavanlı geniş bir sofa bulunmaktadır. Kanepenin bahçeye bakan penceresinin önünde işlemeli bir divan bulunmaktadır. Kanepenin ortasında ise yuvarlak bir masa yer almaktadır.

Sağ tarafta bahçe girişinden sofaya kadar misafir odası ve buranın içinde bir depo bulunmaktadır. Misafir odasının duvarlarında ise ipek işlemeli bir yazıt ve saatin yerleştirilmiş olduğu görülmektedir.

Sol tarafta bulunan ilk küçük oda mutfaktır. İkincisi ise yatak odasıdır. Burada bulunan çift kişilik demir karyolanın üstünde Kuran-ı Kerim ve kitabe levhası yer almaktadır.

İkinci katın girişinde sağ tarafta bulunan süslemeli alçı tavana sahip olan yer çalışma odasıdır. Atatürk’ün dünyaya geldiği bu odada bronz bir büst bulunmaktadır. Büstün yanında çalışma masası ve koltuklar yer almaktadır. Duvarda ise seramik tabaklarla birlikte Atatürk ile ilgili yazılar asılıdır.

Sağ tarafta bulunan yatak odası, Atatürk Müzesi olarak dizayn edilmiştir. Burada bulunan cam dolaplarda Atatürk’e ait kişisel eşyalar sergilenmektedir. Ayrıca burada Atatürk’e ait fotoğraflar, eğitim hayatına ait belgeler ve bir kitaplık yer almaktadır. Yatak odasının yanında ise ahşap korkuluklu bir teras bulunmaktadır.

Pazartesi günleri ziyarete kapalı olan Selanik Atatürk Evi, haftanın diğer günlerinde 10.00 ile 17.00 saatleri arasında ziyaretçi kabul etmektedir. Ayrıca eve girişlerde ziyaretçilerden herhangi bir ücret talep edilmemektedir.