Her Ayrıntısı Tarih Kokan Bir Cadde: Strand

Strand, İngiltere’nin Londra şehrinde bulunmaktadır. Şehrin merkezinin Westminster tarafında bulunan önemli bir caddedir. Charing Cross’tan doğuya doğru uzanan Chancery Lane kavşağının hemen batısında yer alan Fleet Caddesi ile ticari ve kurumsal bir yer  olma özelliğine sahiptir. Adı, Thames Nehri’nin kuzey kıyısı boyunca uzandığı için nehrin kenarı anlamına gelen İngilizce bir kelimeden gelmektedir. 

İmparatorluğun Kalbi Strand

Strand caddesinin adı tarih boyunca çok kez değişmiştir. Değişim ilk olarak 1002 yılında ‘Strondway’ ismi ile başlamıştır. Bunu 1185’te ‘Stronde’ ve 1220 yılında ise ‘Stranda’ izlemiştir. 13. yüzyıla gelindiğinde bölgedeki Danimarkalılar topluluğuna atıfta bulunma amacıyla ’Densemanestret’  olarak bilinen Danimarkalıların sokağı ismini almıştır. 

Strand caddesi, milattan sonra 600’lü yıllarda gelişmekte olan ve Trafalgar Meydanı’ndan Aldwych’e kadar uzanan Lundenwic adlı bir ticaret kasabasının parçası olarak bulunmuştur. Orta çağa gelindiğinde ise cadde, sivil ve ticari merkez yeri olan Londra Şehri’nin, ayrı yerleşimleri ile birlikte ulusal siyasi merkez olan Westminster Kraliyet Sarayı arasında bulunan ana yol haline gelmiştir. 

Strand Caddesi 20. yüzyıl başlarında önemli bir eğlence merkezi olmuştur. Londra’nın diğer caddelerine oranla daha fazla tiyatro, restoran, müzik salonu ve bara ev sahipliği yapmıştır. Cadde genel olarak ofis binaları ile doludur. Heybetli görünümü ile Alman emlak kralı Henning Conle’ye ait olan Shell-Mex bu binaların başında gelmektedir. Dikkat çekici diğer yapılar arasında George ve Coal Hole Halk Evleri, Twinings’in 300 yıllık dükkânı, İngiltere Bankası’nın kuruluşundan bu yana caddede yer alan Coutts Bankası ve Stanley Gibbons (Damganın Evi) yer almaktadır.

Strand’da Bulunan Tarihi Yapılar

12. yüzyıldan itibaren Strand’ı, kendine ait nehir kapıları olan birkaç saray ve şehir evini içeren büyük konaklar kaplamıştır. Bu yapılar piskoposların ve kraliyet saraylılarının yaşadığı çoğunlukla caddenin güney tarafında yer almaktadır. Bunlardan birisi Strand’in tam önünde yer alan Essex Sarayı’dır. Orijinal adı Leicester Sarayı olarak bilinen mekân, 1575 yılları civarında Leicester 1. Earl’ü Robert Dudley için inşa edilmiştir. Saray, Tapınak Şövalyeleri’nin Londra genel merkezinin bir parçası olan Dış Tapınak’ın daha önce bulunduğu yere yapılmıştır. 1590 yılından kalan kayıtlara göre saray, 42 yatak odası ile birer tane resim galerisi, ziyafet salonu, şapele sahiptir. Ayrıca birden çok mutfağa ve müştemilata ev sahipliği yapmaktadır. 

Strand’da bulunan bir başka muhteşem yapı da Arundel Sarayı’dır. Mekân aslen Bath ve Wells piskoposları tarafından şehir evi olarak kullanılmıştır. Arundel Sarayı 1539 yılında Kral VIII. Henry tarafından, Southampton Kontu William Fitzwilliam’a verilmiştir. Kontun ölümünden sonra saray 1545 yılında Arundel’in 12. Kontu Henry Fitz Alan’a yaklaşık 40 euro karşılığında satılmıştır. 

Strand’ın en güzel Neo-klasik mimari örneklerinden olan Somerset Evi, Waterloo Köprüsü’nün hemen doğusunda, Thames Nehri’ne bakan büyük bir yapıdır. Mülk, 1547-1549 yılları arasında Somerset Dükü’ne ait olan Tudor Sarayı’nın bulunduğu yere inşa edilmiştir. Yapı İngiltere’nin naibi olan Somerset Dükü Edward Seymour tarafından yapılmıştır. 18. yüzyılın büyük bölümünde farklı kişiler tarafından kullanılmış ve dolayısıyla mekân sürekli el değiştirmiştir.  Bu durum 1775 yılına kadar devam etmiştir. Ev, daha sonraki yıllarda bir dizi hükümet binası olarak yeniden inşa edilmiştir. 20. yüzyılın sonlarında Courtauld Sanat Enstitüsü ve King’s College London Hukuk Okulu da dâhil olmak üzere, boş kısımlarına bir dizi sanat galerisi kurulmuştur. Somerset Evi Strand caddesinin önemli sanat galerilerine ev sahipliği yapmaktadır.

Strand’ın tarihi yapılarından bir diğeri olan Durham Evi, bölgenin piskoposu’nun şehir evi olarak kullanılmıştır. Piskopos Thomas Hatfield, gösterişli Durham Evi’nin inşaatını 1345 yılında gerçekleştirmiştir. Yapı büyük bir şapel ve mermer sütunlarla desteklenen yüksek tavanlı bir salona sahiptir. Durham Evi’nin kapısı, Strand Caddesinin bulunduğu tarafa doğru geniş bir avluya açılmıştır. Salonu ve şapeli girişe bakan evin özel daireleri Thames Nehrine bakacak şekilde özenle inşa edilmiştir. Bu gösterişli Durham Ev’inde konaklayanlar arasında dönemin özel isimleri olan Kral Henry IV, oğlu Henry ve Galler Prens’i de bulunmaktadır. 

Strand’ın diğer ilgi çekici yapılarından olan Cecil Evi; Exeter veya Burghley olarak da adlandırılmaktadır. Bu mekân mevcut bir Tudor evinin genişletilmesi amacıyla inşa edilmiştir. Ancak ev 1676 yılında yıkılmış ve yerine Exeter Exchange isimli yapı yapılmıştır. 1773 yılında yapının üst katlarına ilgi çekici ve ihtişamlı bir hayvanat bahçesi inşa edilmiştir. Daha sonraki yıllarda aslan, kaplan, maymun ve su aygırı gibi hayvanları bünyesinde bulundurmaya başlayan yapı, oldukça yoğun ziyaretçi çeken bir yer olmuştur. Belirli zaman sonra bahçenin yönetimi, İngiliz Hayvanat Bahçesi sahibi ve satıcısı olan Edward Cross tarafından gerçekleşmeye başlamıştır. 

Strand boyunca yer alan diğer önemli saraylar arasında, Carlisle Piskoposu’nun ikametgâhı olan Worcester, Norwich Piskoposu için York, kraliyet lojmanları olan Salisbury evleri ve daha birçok mimari ihtişamlı yapılar bulunmaktadır. 

Strand’da Bulunan Tarihi Kiliseler

Strand, saray ve konutların yanı sıra önemli kiliseleriyle de dikkat çekmektedir. Bunların başında gelen yapılar arasında Aziz Clement Danes Kilisesi yer almaktadır. 9. yüzyıldan kalma olduğuna inanılan kilise, 1189 yılında II. Henry tarafından Tapınak Şövalyeleri Tarikatı’na devredilmiştir. Mekân 1666 yılında büyük bir yangına uğramış ve 1679 yılında Christopher Wren tarafından yeniden inşa edilmiştir. 

Strand’ın bir diğer özel yapılarından olan James Gibbs tarafından tasarlanmış St Mary le Strand Kilisesi de oldukça dikkat çekmektedir. Kilisenin tepesinde bulunan sütun ilk zamanlar Kraliçe Anne’nin heykelini desteklemek amacı ile tasarlanmıştır. Ancak ileriki yıllarda Anne’nin 1714 yılında gerçekleşen ölümünün ardından heykel, bir kule ile değiştirilmiştir. 

Strand Caddesi 19. yüzyılda sokak tiyatroları ile de ünlenmeye başlamıştır. Strand Adelphi, Gaiety, Savoy, Terry’s ve Vaudeville olmak üzere birçok tiyatroya ev sahipliği yapmıştır. Ancak 21. yüzyıldan sonra günümüzde sadece Savoy, Adelphi ve Vaudeville olmak üzere üç tiyatro kalmıştır. 1864 yılında Strand üzerine inşa edilen Charing Cross Tren İstasyonu, Avrupa’ya tekne treni hizmeti sunarak bölgenin gezginlere hitap etmesi ve büyümesi için teşvik etmiştir. 

Tarih severlerin uğrak yeri olan Strand Caddesi mimarisi ile büyüleyen sarayları, kiliseleri ve birçok farklı yapısıyla Londra’nın önemli bir parçası olmuştur. Geçmişin izlerini ziyaretçilerine sunan mekân, şehrin tarihini en özel şekilde yansıtmaktadır. Strand, yılın her günü ve saati ziyarete açık olup, caddeye giriş için bir ücret alınmamaktadır.