İsveç’te Tarihi Bir Şehir Merkezi: Gamla Stan Adası

Gamla Stan veya diğer adı ile Old Town, İsveç’in Stockholm kentinde yer alan Avrupa’nın en büyük Orta çağ şehir merkezlerinden biridir. Gamla Stan ana ada Stadsholmen, Riddarholmen, Helgeandsholmen ve Strömsborg olmak üzere dört adadan oluşmaktadır. 

Tarihi 13. yüzyıla dayanan Gamla Stan; arkaik mimariye, Arnavut kaldırımlı dar sokaklara ve ortaçağdan kalma geçitlere ev sahipliği yapmaktadır. Kentin mimarisi, Kuzey Almanya’dan büyük ölçüde etkilenmiştir.

Gamla Stan’ın Tarihi

Tarihi 13. yüzyıla dayanan Gamla Stan; Arnavut kaldırımlı sokaklara, Kuzey Germen mimarisine ve en önemlisi Stortorget olmak üzere güzel açık plazalara ev sahipliği yapmıştır. Burada 1722’den beri faaliyet gösteren ve değişmeyen bir atmosfere sahip işletilmeye devam edilen en eski restoran Den Gyldene Freden de dahil olmak üzere sayısız eski bina ve işletme bulunmaktadır.

19. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın başlarına kadar Gamla Stan, birçok tarihi binasının bakımsız olduğu bir gecekondu mahallesi olarak kabul edilmiştir. Daha sonra İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Riksdag Parlamento Binası’na yer açmak için birkaç blok yıkılmıştır. Yine de 1970’lerden itibaren bölge, Orta çağ ve Rönesans mimarisi ile popüler hale gelmiş ve büyüleyici bir turizm merkezi olmaya devam etmektedir.

Gamla Stan’ın Başlıca Cazibe Merkezleri

Gamla Stan şehir merkezini eşsiz kılan altın renginin farklı tonlarından oluşan binalarıdır. Bu binalar bölgenin eşsiz karakterinin oluşmasında büyük rol oynamıştır. Günümüzde, görünen cephelerin arkasında Orta çağ’dan kalma mahzen tonozları ve freskler bulunmaktadır. Karlı kış günlerinde Gamla Stan, bir hikaye kitabından fırlamış gibi hissettirmektedir.

Stockholm Katedrali, Nobel Müzesi, Riddarholm Kilisesi ve Kraliyet Sarayı gibi birçok tarihi bina ve müzeye ev sahipliği yapmaktadır. Burada yer alan 600’den fazla odadan oluşan Kraliyet Sarayı’nın türünde dünyanın en büyüklerinden biri olduğu söylenmektedir. Sarayda, kraliyet kostümleri ve zırhlarının sergilendiği birkaç ilginç müze vardır.

Gamla’nın Old Town bölgesinin en eski ve merkezi Stortorget Meydanı, hem ziyaretçiler hem de fotoğrafçılar için muhteşem bir alandır. Ayrıca bölgede son derece şık hatta lüks sayılabilecek kafeler, barlar ve restoranlar yer almaktadır. Bunlardan bir tanesi Chokladkoppen isimli meşhur bir kafedir. Gamla Stan ayrıca el sanatları ve hediyelik eşya meraklıları arasında da popüler bir yer olmasıyla da öne çıkmaktadır. Ziyaretçilerin Gamla Stan’da uğraması gereken önemli yerlerden bir tanesi de Nobel Kütüphanesi’dir.

Stortorget, Gamla Stan’da yer alan Stockholm’deki en eski meydandır. Burası bir zamanlar zengin tüccarlara ait olan 17. ve 18. yüzyıllardan kalma güzel binalar ve evler ile çevrilidir. Meydanın etrafındaki kafeler, oturup etrafı izlemek için mükemmel noktalardır.

Marten Trotzig Sokağı, Gamla Stan’da yer alan Stockholm’ün en dar sokağıdır. Bu akıl almaz alan, sadece 35 inç genişliğindedir. Burada sokağın üst kısmına çıkan ve gittikçe daralan 36 basamak yer almaktadır. Sokak ismini, Stockholm’ün en zengin tüccarlarından biri olan Marten Trotzig’den almıştır.

Gamla Stan’da yer alan cazibe merkezlerinden biri Barok tarzında inşa edilmiş 18. yüzyıldan kalma İsveç Kraliyet Sarayı’dır. Kraliyet ailesinin resmi ikametgahın içinde yer alan beş müze de dahil olmak üzere birçok oda halka açıktır. Buradaki muhteşem iç mekanlara sahip resepsiyon odaları da görülmeye değerdir.

Kraliyet Sarayı’nın yakınında bulunan Storkyrkan Kilisesi’ de Gamla Stan’da ziyaretçilerin ilgisini çeken diğer bir yapıdır. Bu tarihi kilise bölgenin en eski yapılarından birisidir. 1279 yılında inşa edilmiş olan bu Orta çağ katedrali, Aziz George ve ahşap bir ejderha heykeli gibi büyüleyici sanat eserlerine ev sahipliği yapmaktadır.

Kent meydanında ayrıca ziyaretçilerin yeme içme ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılayacakları mekânlar yer almaktadır. Bunlardan en bilineni olan Fika; kahve, hamur işi, tarçınlı rulo veya vanilyalı çörek atıştırmak için mola vermek anlamına gelen kelimeden ismini almış bir kafedir. İsveç kültürüne ait bir kelimeden ismini alan bu mekân, Gamla Stan’da ziyaret edilen yerlerin başında gelmektedir.

Gamla Stan’ın en etkileyici cazibe merkezlerinden biri Orta çağ Müzesi’dir. Şehrin 16. yüzyıldan kalma orjinal kent surlarının bazı bölümlerinin etrafına inşa edilmiş bu müzede şehir tarihi adeta yeniden canlanmaktadır. İsveç parlamentosunun yanındaki inşaat çalışmaları ile bağlantılı olarak şehir tarihindeki en büyük kazı sırasında keşfedilen on bir tekne de dahil olmak üzere çeşitli hazineler burada sergilenmektedir. Bununla birlikte müzenin atmosferik yeraltı sergisinde bir pazar meydanı ve ticaret evleri gözler önüne serilmektedir.

Birçok cazibe merkezine ev sahipliği yapan ve Stockholm’un gözdesi olan Gamla Stan gün ve saat kısıtlaması olmaksızın ücretsiz ziyaret edilebilmektedir. Merkez ve çevresinde yer alan kültürel ve tarihi yapıların açılış kapanış saatleri farklılıklar göstermektedir. Ayrıca bu mekânlar için belirlenmiş giriş ücretlerinin ödenmesi gerekebilir.