Prag’ın Orta Çağ Hazinesi: Astronomik Saat

Orta Çağ’dan kalma bir eser olan Astronomik Saat diğer ismi ile Prague Astronomical Clock, Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da yer almaktadır. Dünyanın en eski üçüncü astronomik saati olan yapı, Prag’ın en önemli tarihi eserleri arasındadır. Dünyanın birçok yerinden turistler bu büyüleyici saati görmek için şehre akın etmektedir. Bugün halen çalışır durumda olan Astronomik Saat, Prag’ın Eski Belediye Sarayı’nın duvarında yer almaktadır.

Astronomik Saat’in Yapılış Hikayesi

Astronomik Saat’in tarihi 1400’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Dönemin ünlü saatçisi Kadaňlı Mikuláš ve Charles Üniversitesi matematik ve astronomi profesörü Jan Šindel tarafından Astronomik Saat’in ilk parçası 1410 yılında oluşturulmuştur. 1490 yılında tamamlanan saat, takvim kadranı ve çeşitli Gotik tarzda heykeller eklenerek süslenmiştir. 1629 ve 1659 yıllarında saat çevresine ahşap heykeller eklenmiştir. 1787 ile 1791’deki iki büyük restorasyondan sonra Hz. İsa’nın Havarileri’nin figürleri de saate eklenmiştir. İkinci Dünya Savaşı sırasında zarar gören saat, tekrar restore edilmiştir. 2005 yılında ise güvercinleri saatten uzak tutmak için heykeller bir ağ ile kapatılmıştır.

Prag’ın Astronomik Saati’nin Efsanesi

Prag’ın ünlü Astronomik Saati’ne dair bir efsane bulunmaktadır. Bu efsanenin özellikle Grimm Kardeşler tarafından ortaya atıldığı rivayet edilmektedir. 

Efsane, 15. yüzyılda yapının saatçi Kadaňlı Mikuláš tarafından yapılmasını konu almaktadır. Ünlü bir saat ustası olan Mikuláš’a birçok yabancı ülkeden saat yapması için teklifler gelmiştir. Her bir ülke kendi şehir meydanına muhteşem bir astronomik saat yerleştirmek istemiştir. Mikuláš, hali hazırda tasarladığı şaheserinin planlarını göstermeyi reddetmiş ve bu haber Prag Meclis Üyelerinin kulağına gitmiştir.

Meclis Üyeleri, Mikuláš’ın başka bir ülke için daha iyi, büyük ve güzel bir saat inşa etmesinden korkmuştur. Kendi saatlerinin planlarının gün yüzüne çıkmamasını sağlamak için ünlü saatçiyi kör etmişlerdir. Çılgına dönen Mikuláš’, kendisini Prag için yapmış olduğu olağanüstü Astronomik Saat’ten atarak dişlileri arasında hayatına son vermiştir. Mikuláš hayatını kaybederken saati de lanetlemiştir. Bozulan saati düzeltmeye çalışan herkesin ya delirmesini ya da ölmesini dilemiştir. Bu sadece bir efsane olsa da Prag Astronomik Saati’nin olağanüstü doğasının bir kanıtı olarak halen çalışmakta ve görkemi ile ziyaretçileri büyülemektedir. Saat, 1410’daki yapılışından bu yana birçok kez değiştirilmiş, tahrip edilmiş ve onarılmıştır. Ancak saatçinin laneti kimseye işlememiştir.

Astronomik Saat’in Özellikleri

Astronomik Saat, 350 parçadan oluşmaktadır. Bu parçaların büyük bir kısmı Orta Çağ’dan kalmadır. Saat; tarihi, Güneş ve Ay döngüleri ile konumlarını, batış saatlerini ve Hristiyanlığın kutsal günlerini göstermektedir.

Astronomik Saat’i çevreleyen dört figür bulunmaktadır. Bu figürler sembolik olmakla birlikte kibir (ayna tutan adam), açgözlülük (para çantası olan bir iş adamı), ölüm (kum saatli bir iskelet) ve savurganlığı (mandolin çalan bir Türk prensi) temsil etmektedir. Her saat başında yandaki paneller açılmakta ve bu figürler dans etmeye başlamaktadır. Kibirli adam aynaya bakarak, açgözlü adam çantasını hareket ettirerek, iskelet kum saatini sallayarak ve abartılı adam başını hareket ettirerek dans figürleri sergilemektedir.

Bütün bu gösteri, panellerin açıldığı ve figürlerin birer birer göründüğü havarilerin alayı ile aynı anda gerçekleşmektedir. Sol pencerede kılıcı ve kitabıyla St. Paul, ardından St. Thomas, St. Jude Thaddeus, St. Simon, St Bartholomew ve St. Barnaby görünmektedir. Sağ pencerede; cennetin krallığının anahtarlarıyla birlikte Aziz Petrus ardından Aziz Matthias, Aziz John, Aziz Andrew ve Aziz James yer almaktadır. Paneller kapandığında, bir horoz ötmekte, ardından çanlar çalmakta ve gösteri sona ermektedir.

Astronomik Saat’in hareketli figürleri ile sofistike mekanizması, pazartesi hariç her gün 09:00’dan 23:00’a kadar her saat başı izlenebilmektedir. Pazartesi ise 11:00 ile 22:00’a kadar izlemek mümkündür. Gösteriyi izlemek, saatin fotoğrafını çekmek ya da saati görmek isteyenler için ziyaret ücretsizdir.