UNESCO Dünya Miras Alanı içerisinde bulunan tarihi Saray: El Hamra Sarayı

El Hamra (Alhambra), İspanya’nın Granada kentinde bulunan eski bir saray ve kaledir. Nasrid Krallığı’ndan izler taşıyan saray, İslâmî dönemden kalan tek kraliyet toprağıdır. “El Hamra” Arapçada kırmızı anlamına gelmektedir. Sarayın “El Hamra” adını dış yapısında kullanılan kırmızımsı topraktan aldığı düşünülmektedir. 26.000 metrekarelik devasa bir alanda yer alan El Hamra Sarayı, yüzyıllar içerisinde defalarca tahrip olmuştur. Yıkılmaya yüz tutan yapının restorasyonu ve koruma çalışmaları 21. yüzyıla kadar sürmüştür. Saray, 1984 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne eklenmiştir.

El Hamra Sarayı’nın Köklü Tarihi

MÖ 889 yılında Roma döneminden kalan surlar üzerine El Hamra adında küçük bir kale inşa edilmiştir. Yapılan bu kalenin üzerinde MS 13. yüzyıla kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. 13. yüzyılda El Hamra, Nasrid Hanedanlığı ile birlikte Kraliyet ikametgahı olmuştur.

El Hamra Sarayı’nın Nasrid Hanedanlığı’nın ikametgâhı olması yapının en görkemli döneminin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. El Hamra Sarayı, Kastilya Krallığı’nın 1491’de başlattığı sıkı muhasara sonucu 3 Ocak 1492 tarihinde son Nesrî emiri Ebû Abdullah Muhammed b.Ali tarafından Granada şehri ile birlikte İspanyollara teslim edilinceye kadar hiç düşman istilasına uğramamıştır. El Hamra Sarayı’nın 1492 yılında Hristiyanların hakimiyetine geçmiştir. Böylelikle sarayda Hristiyan motifleri ve Rönesans mimarisi de etkisini göstermeye başlamıştır.

1516-1556 yılları arasında İspanya’da hüküm süren Charles V., Rönesans tarzındaki bölümleri tekrar inşa etmiş ve El Hamra Sarayı’nın bir kısmını yıkmıştır. 1812’de Yarımada Savaşı sırasında Horace-François-Bastien Sébastiyan’ın başında olduğu Fransız kuvvetleri tarafından sarayda bulunan bazı kuleler yıkılmıştır. Bu savaş sırasında yapının geri kalanı aynı yıkımı yaşamaktan kıl payı kurtulmuştur.

1821 tarihinde yaşanan bir depremle yıkılmaya yüz tutmuş olan El Hamra Sarayı, çok ciddi zarar görmüştür. Mimar Jose Contreras 1828 yılında restorasyon ve inşa çalışmalarına başlamıştır. Devam eden yüzyıllar boyunca yapı üzerinde birçok çalışma yapılmıştır. Yapının restorasyonu ile ilgili çalışmalar 21. yüzyıla kadar sürmüştür.

El Hamra Sarayı Mimarisi ve Bünyesindeki Yapılar

El Hamra; sofistik planlaması, karmaşık dekoratif yapıları ve büyüleyici bahçeleri ile Orta Çağ sarayları arasında farkını hemen gözler önüne sermektedir. Saray, İslam mimarisinin birçok özelliğini de yansıtmaktadır. İslam mimarisine sahip diğer yapılar ile kıyaslandığında El Hamra Sarayı’nın çok daha başarılı olduğu düşünülmektedir.

1730 metre yüksekliğindeki surlarla çevrili El Hamra Sarayı’nın alanına dört ana kapıyla giriş yapılabilmektedir.

Yaklaşık 26 dönümlük alan üç farklı amaç ile kullanılmıştır. Bunlardan ilki, muhafızlar ve ailelerinin barındığı bir askeri üstür. İkincisi, Padişah ve akrabaları için birkaç bina içeren saray bölgesidir. Üçüncüsü ise mahkeme görevlilerinin yaşadığı ve çalıştığı bir mahalle olan Medine’dir.

El Hamra Sarayı bünyesinde pek çok yapıyı barındırmaktadır. Bu yapılar;

• Puerta de Las Granadas (Nar Kapısı): 16. yüzyıldan kalma devasa büyüklükteki bir kapıdır. Kapının hemen önünde Amerikalı bir yazarın heykeli bulunmaktadır.
• Puerta Judiciaria (Yargı Kapısı): Moors tarafından gayri resmi bir adalet mahkemesi olarak kullanılan yapıdır.
• Patio le Los Arrayanes (Myrtles Mahkemesi): 43 metre uzunluğunda 23 metre genişliğindeki bu yapının merkezinde mermer döşemeye yerleştirilmiş büyük bir gölet bulunmaktadır.
• Patio de Los Leones (Aslanlar Mahkemesi): 35 metre uzunlukta ve 20 metre genişlikte dikdörtgen bir korttur. Avluyu çevreleyen 124 adet beyaz mermer sütunla dekore edilmiştir. Avlunun merkezinde 12 adet beyaz mermer aslan figürüyle desteklenen Aslanlar Çeşmesi bulunmaktadır.
• Salon de Los Embajadores (Elçiler Salonu): El Hamra Sarayı’ndaki en büyük oda olma özelliğine sahiptir. Salon, 11 metre karedir. Salonun merkezi ise 23 metre yüksekliğinde bir kubbe ile örtülüdür. Bu salonda padişahın tahtı bulunmaktadır.
• Dos Hermanadas (İki Kız Kardeşin Salonu): Salon, adını kaldırımın bir parçası olarak döşenmiş iki beyaz mermer levhadan almaktadır. Salonun merkezinde bir çeşme vardır. Tavanı ise birbirinden farklı 5.000 adet minik petekli bir sarkıt kubbe şeklindedir. Bu kubbe, sarkıt çalışmaların en gözde örneği olarak kabul edilmektedir.
• Generalife (Mimarın Bahçesi): 14. yüzyılın başlarında yazlık bir saray olarak inşa edilmiştir. Teraslı bahçeler, havuzlar ve çeşmeleri ile Generalife ziyaretçilerinde büyüleyici bir etki bırakmaktadır.

El Hamra Sarayı’nın Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücretleri

El Hamra Sarayı’nı ziyareti için belirli zaman dilimleri bulunmaktadır. 1 Nisan-14 Ekim tarihleri arasında her gün 08.30-20.00 saatleri arasında ziyaret edilebilmektedir. Dileyen misafirler ise Salı’dan Cumartesi’ye kadar 22.00-23.00 saatleri arasında sarayı gezebilmektedir. Saray, 15 Ekim- 31 Mart tarihleri arasında her gün 08.30-18.00 saatleri arasında ziyaretçilerini ağırlamaktadır. Cumartesi ve Pazar günleri ise 22.00 ile 23.30 saatleri arasında sarayı ziyaret etmek mümkündür.

Yapıyı aşırı ısı ve nemden korkmak için El Hamra Sarayında günlük ziyaretçi kabul sayısı sınırlı olup, limit dolduktan sonra ziyaretçi kabul edilmemektedir.

El Hamra Sarayına girişlerde tek tip giriş ücreti uygulanmamaktadır. Günün hangi bölümünde ziyaret edildiği, ziyaret edilen zaman dilimi saraya girişte ödenen ücret üzerinde değişkenlikler yaratmaktadır.